(LNK). Văn chương Nguyễn Nhật Ánh có nhiều giá trị. Một trong số đó là giá trị về làm văn, bao gồm kinh nghiệm và các ngữ liệu mẫu giúp học sinh tham khảo trong quá trình học viết văn miêu tả, kể chuyện...
So với hình thức báo chí, Nguyễn Nhật Ánh tỏ ra hứng thú hơn với việc sử dụng loại hình văn chương hình tượng để chuyển tải thông điệp về làm văn. Có thể nói, hình thức văn chương này giúp nhà văn đạt được cùng lúc nhiều lợi ích khác nhau, gồm: miêu tả bức tranh đời sống học đường, kiến tạo chất hài hước vui tươi cho tác phẩm và gia tăng hiệu quả tác động của các bài học đối với độc giả. Thực tế cho thấy, bài học giáo dục được biểu đạt bằng hình thức văn chương, thông qua những tình huống học tập cụ thể thường có đặc điểm sáng rõ nên các em dễ dàng tiếp thu. Đối với văn chương Nguyễn Nhật Ánh, hoạt động tiếp nhận sẽ diễn ra một cách hào hứng vì các tình huống học tập được nhà văn khai thác, miêu tả đều có yếu tố humour, hài hước – như đoạn văn sau trong truyện Bàn có năm chỗ ngồi:
“Nhà Bảy ở gần nhà tôi (…). Bảy đi học buổi sáng, còn buổi chiều phải vừa ngồi bán kẹo vừa trông hai đứa em cho má nó nấu nướng, giặt giũ nên nó rất bận. Khi rảnh nó thường chạy qua nhà tôi mượn sách. Nó đọc toàn là sách tình báo với sách vụ án. Nó rất mê những câu chuyện ly kỳ, hấp dẫn, hồi hộp. Nhờ vậy mà nó nổi tiếng trong toàn trường. Số là năm ngoái, khi học loại văn tường thuật, cô Thanh ra đề “Em hãy tường thuật buổi lễ khai trường mà em đã tham dự”. Bài tập làm văn của Bảy nhập đề như sau : “Vào một buổi sáng tinh mơ, đường phố tĩnh mịch, không có một tiếng động. Bỗng từ góc phố thấp thoáng một bóng đen khả nghi. Bóng người đó im lặng rảo bước trên vỉa hè, tiến về phía cổng trường. Té ra đó là bác chủ tịch hội cha mẹ học sinh. Bác đến trường để dự lễ khai giảng năm học…”.
Khi cô Thanh đọc bài của nó lên, cả lớp ôm bụng cười bò. Qua hôm sau là cả trường đều biết. Từ đó tụi bạn thường gọi nó là Bảy-điệp-viên. Vậy mà Bảy vẫn chưa chừa hẳn cái tật đó. Bài văn nào của nó cũng “thình lình”, “đột ngột” hoặc “thoáng một cái”, “chớp một cái”, nghe bắt đứng tim. Văn nó buồn cười vậy mà toán thì hết sẩy”.
Truyện dài Bàn có năm chỗ ngồi được nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trong thời gian dạy học tại trường THCS Bình Tây, Quận 6, TP. Hồ Chí Minh, 1984 – 1986. Nhưng mãi đến năm 1987, ông mới cho xuất bản, trở thành tác phẩm đầu tiên viết về đề tài nhà trường, viết về chuyện làm văn của các em học sinh. Sau tác phẩm này, Nguyễn Nhật Ánh tiếp tục kể chuyện nhà trường dạy học môn tập làm văn trong những truyện dài khác, gồm: Trại hoa vàng (1994), Út Quyên và tôi (1995), Kính vạn hoa (1995 – 2002), Đảo mộng mơ (2009) và Ra bờ suối ngắm hoa kèn hồng (2022). Trong những tác phẩm này, nội dung làm văn chỉ chiếm một dung lượng khiêm tốn, khác nào một mảnh ghép trong bức tranh học đường rộng lớn. Do tồn tại tản mạn cộng với dung lượng khiêm tốn nên các chương, đoạn miêu tả về chủ đề đang bàn chưa được người nghiên cứu quan tâm tìm hiểu, khẳng định giá trị và giới thiệu cho nhà trường khai thác.
Như vậy, trong quá trình sáng tác, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn quan tâm tới việc học tập môn làm văn của các em học sinh tiểu học và trung học cơ sở. Trên diễn đàn báo chí cũng như trong tác phẩm văn học, ông thường hay đề cập tới vấn đề này với một thái độ cảm thông sâu sắc trước những lúng túng của các em khi phải viết một bài văn miêu tả, kể chuyện hay tường thuật do chương trình quy định. Bởi vậy, các phát biểu trên báo chí hay miêu tả trong tác phẩm văn học của ông đều chứa đựng những bài học về làm văn, rất hữu ích đối với nhà trường.
LÊ NHẬT KÝ
Đọc đầy đủ trong sách Nguyễn Nhật Ánh người giữ lửa cho văn học thiếu nhi, Nxb Trẻ, 2025.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét