NGƯỜI MẸ KẾ VÀ HAI CON TRAI

"Mẹ như thế, không thể đẻ ra con bất lương. Anh em như thế, không phải là phường bất nghĩa". 

Nhà nọ, vợ chết sớm, để lại một đứa con trai còn nhỏ dại. Người chồng lấy vợ kế, lại cũng sinh thêm được một con trai. Nhưng chẳng bao lâu thì chồng chết.

Người mẹ kế tần tảo nuôi hai con khôn lớn. Bà quý con riêng của chồng hơn cả con mình đứt ruột đẻ ra. Hai đứa bé cũng biết yêu thương nhau, anh biết kính mẹ nhường em, còn em thì biết yêu mến vâng lời anh.

Hai anh em cùng học với thầy đồ ở làng bên. Đường đến trường phải qua cánh đồng rộng. Một buổi sáng, hai anh em vừa ra tới giữa đồng thì thấy một đứa bé ăn mày nằm chết gục bên bờ ruộng. Hai anh em chạnh lòng thương, dừng lại. Em hỏi:

- Anh ơi, làm thế nào bây giờ?

Anh nghĩ một lúc, rồi bảo:

- Anh em ta cùng cởi áo gói lại, đem chôn làm phúc.

Trong lúc hai đứa bé đang loay hoay bên cái xác thì bỗng có người đi qua. Thấy vậy, người kia đinh ninh rằng hai đứa học trò đã đánh chết đứa ăn mày, bèn quát:

- Chúng bay là con nhà ai mà dám giết người? Hai đứa bé sợ hãi, khóc lóc thảm thiết và kể lại sự tình, nhưng người kia vẫn không chịu nghe. Anh trói gô chúng lại rồi dắt lên trình quan.

Quan tra hỏi, hai anh em vẫn một mực khai:

- Chúng con đi học giữa đường, thấy ăn mày chết thảm thương nên bảo nhau cởi áo chôn làm phúc.

Cuối cùng, quan thét bảo:

- Chúng bay không biết giết người là có tội to hay sao? Trong hai đứa, phải có một đứa đền mạng.

Nói rồi, quan sai lính tống chúng vào ngục.

Đêm ấy, quan đi qua nhà giam, bỗng nghe có tiếng rì rầm, bèn dừng lại lắng nghe. Thì ra hai đứa bé vừa khóc, vừa trò chuyện với nhau. Đứa anh nói:

- Em ơi, anh đây coi như không có, sống thì cũng được, thác thì cũng thôi. Còn chút mẹ già tóc bạc da mồi, em ở lại nuôi dì là phải.

Đứa em liền nói:

- Anh ơi, anh là con cả, Mai sau hương hỏa mới đành. Thà không em, chớ lẽ không anh được sao.

Thấy hai đứa bé giành nhau thế mạng, quan vô cùng cảm động.

Hôm sau, quan đòi người mẹ kế đến hầu và bảo:

- Con mụ (bà) giết người, nhân mạng chí trọng, trong hai đứa bé, phải có một đứa đền tội. Vậy mụ muốn đứa nào sống, đứa nào phải chết?

Người mẹ sụt sùi thưa:

- Lạy quan lớn, nhà tôi vốn hiền lành phúc đức. Con chúng tôi không phải lũ giết người. Sự này oan uổng mười mươi, xin quan lớn đèn trời soi xét. Nếu như quan bắt một người phải chết thì tôi xin thế mạng thay con.

Quan vẫn lập nghiêm bảo:

- Ta không kết án mụ, vì mụ không phạm tội giết người. Ta chỉ cần hỏi mụ, trong hai đứa, đứa nào đáng khép vào tội chết?

Người mẹ khóc lóc thảm thiết, rồi thưa:

- Ví mà quan chẳng thương tình thì xin hãy giết thằng em, vì nó là đứa con tôi đẻ. Còn thằng anh, con chồng tôi thác ủy. Xin tha cho, để tôi khỏi phụ lòng chồng.

Nghe xong, quan cho hai đứa bé đến gặp mẹ, và phán:

- Đêm qua, ta đã nghe hai đứa bé này nhường cho nhau sống, nay lại nghe lời mụ thưa trình, thì biết chắc chắn là con mụ vô tội. Mẹ như thế, không thể đẻ ra con bất lương. Anh em như thế, không phải là phường bất nghĩa. Ta tha cho hai con của mụ, mụ hãy gắng mà cho chúng ăn học nên người.

Ba mẹ con mừng rỡ, lạy tạ quan rồi dắt nhau ra về.

Nguồn: TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM