17/11/2022
Bài
viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu mối liên hệ giữa trẻ em và động vật. Qua những
quan sát, bạn có thể dễ dàng phát hiện các vấn đề tâm lý trẻ em khi chúng được
tiếp xúc với động vật.
Mối Liên Hệ Giữa Trẻ Em & Động Vật
Động
vật có thể giúp trẻ phát triển sự nhạy cảm với người khác, chúng có thể mang
lại sự thoải mái và thậm chí chúng có thể là một nơi an toàn cho những bí mật
và cảm xúc mà trẻ em không dễ dàng chia sẻ với người lớn. Động vật tạo cơ hội
cho trẻ em trau dồi các kỹ năng xã hội, thực hành chăm sóc và nuôi dưỡng, thậm
chí là khám phá các vấn đề về quyền lực và sự dễ tổn thương.
Rõ
ràng, động vật là một yếu tố rất quan trọng với trẻ em và hầu hết người lớn đều
nhận ra điều này. Động vật không chỉ khơi dậy trí tò mò nhận thức mà còn gợi
lên phản ứng cảm xúc ở trẻ em. Đơn giản như niềm vui mà một đứa trẻ thể hiện
khi nhìn thấy một con mèo hoặc một gia đình vịt con bơi qua ao, hoặc niềm vui
mà trẻ thể hiện khi một con bướm đầy màu sắc bay qua. Hoặc, đó là khi một con
ong bắp cày đến gần một nhóm trẻ mẫu giáo đang trong chuyến dã ngoại, khiến trẻ
sợ và la hét. Hoặc các cảm xúc và sự thích thú được thể hiện khi trẻ gặp một
chú chó lông trắng.
Dù
tình yêu giữa trẻ em và động vật diễn ra dưới hình thức nào, thì rõ ràng động
vật rất đặc biệt đối với trẻ em. Như một điều hiển nhiên ở bất cứ đâu là bạn
chỉ cần yêu cầu bất kỳ đứa trẻ nào, chúng đều có thể nói với bạn điều gì đó mà
chúng yêu thích về động vật. Hỏi một đứa trẻ nhút nhát xem con vật yêu thích
của chúng là gì và chúng sẽ mở lời ngay lập tức. Trẻ em thích kể những câu
chuyện về những con vật cưng của chúng, những con vật chúng đã nhìn thấy trong
môi trường hoang dã, những kỷ niệm về tham quan sở thú và những sự kiện có ý
nghĩa khác. Chỉ riêng điều này đã cho chúng ta biết một điều cơ bản và đơn giản:
động vật rất quan trọng và đặc biệt đối với trẻ em.
Trẻ Em Và Động Vật: Nhu Cầu Bẩm Sinh Về Sự Kết
Nối
Nhiều
người hiểu bằng trực giác nhưng có lẽ chưa bao giờ nghe nói về “giả thuyết ưa
thích sinh học” (biophilia hypothesis), ý tưởng do nhà sinh vật học Edward O.
Wilson đưa ra vào năm 1984, rằng con người có mối quan hệ tự nhiên với các sinh
vật khác - thực vật, động vật và môi trường tự nhiên. Theo Wilson, bởi vì chúng
ta còn sống, nên con người chúng ta đều có nhu cầu bẩm sinh là liên kết với các
sinh vật sống khác. Trong những năm gần đây, nhiều nhà giáo dục mầm non đã nhận
ra nhu cầu này và đang cố gắng áp dụng triết lý này vào các cơ sở giáo dục bằng
cách cung cấp môi trường tự nhiên trong lớp học (chẳng hạn như cây và hoa
trồng), tạo ra các khu vui chơi dựa trên thiên nhiên và cung cấp nhiều không
gian ngoài trời cũng như thời gian dành cho các hoạt động ngoài trời của trẻ.
Giả thuyết này ủng hộ ý tưởng rằng trẻ em có thể phát triển tốt khi có nhiều
thời gian hơn trải nghiệm trong môi trường tự nhiên.
Có
một phương pháp tiếp cận trọng tâm đối với sự phát triển của trẻ đó là cung cấp
cho trẻ không gian để chạy và chơi trong tự nhiên. Phương pháp này cũng gồm
việc tạo ra các cơ hội để trẻ em kết nối với các động vật sống. Sự kết nối giữa
trẻ em và động vật cho thấy một cái nhìn độc đáo về một thế giới khác. Mối quan
hệ của trẻ em với động vật cũng rất đặc biệt, giàu ý nghĩa và hỗ trợ sự phát
triển của trẻ. Tập trung vào mối quan hệ của trẻ với động vật sẽ khuyến khích
và mở rộng mối quan hệ của trẻ với các sinh vật khác, và cả với người
khác.
Trẻ
em bẩm sinh đã có tình yêu đối với động vật là một điều phổ biến. Trong khi hầu
hết người lớn có xu hướng đặt giá trị cho động vật dựa trên mối quan hệ của
chúng với con người (ví dụ: đánh giá chúng để làm bạn, thức ăn hoặc sản phẩm),
trẻ nhỏ dường như coi trọng động vật chỉ vì chúng là động vật. Đây được gọi là
giá trị nội tại. Nhiều trẻ em nhận ra giá trị nội tại của động vật không phải
vì những gì chúng làm cho chúng ta, những gì chúng mang lại cho chúng ta hoặc
cách chúng giúp đỡ chúng ta, mà chỉ đơn giản vì chúng là những sinh vật sống.
Trẻ em không xem xét các yếu tố và sắc thái của mối quan hệ giữa chúng và động
vật cũng như tình yêu đối với động vật. Chỉ đơn giản là yêu động vật mà không
cần lý do.
Mặc
dù những lý do mà người lớn và trẻ em đều thấy động vật rất thú vị và quyến rũ
có thể bắt nguồn từ sinh học, tâm lý học hoặc điều gì đó khác, nhưng không thể
phủ nhận sức thu hút của động vật. Nhưng điều gì ở các loài động vật khiến
chúng trở nên đặc biệt đối với trẻ em? Tại sao trẻ em thường bị thu hút bởi
động vật? Tâm lý trẻ em được xoa dịu và hồi phục như thế nào nhờ việc chơi với
động vật?
Tính Dễ Bị Tổn Thương
Trong
thế giới của một đứa trẻ, người lớn là kẻ thống trị. Người lớn đưa ra hầu hết
các quyết định như nguồn gốc của tình yêu, thức ăn, không gian, nơi ở và các
yếu tố cơ bản khác của sự sống, niềm vui và sự thoải mái.
Trong
khi đó, động vật là sinh vật sống duy nhất mà trẻ em có thể thống trị. Mặc dù
trong nền văn hóa của chúng ta, chúng ta thường sử dụng thuật ngữ Dominica với
một giọng điệu hơi tiêu cực, nhưng bài viết sử dụng từ này ở đây chỉ đơn giản
có nghĩa là “có nhiều quyền lực hơn”. Điều này không tốt cũng không xấu, nó chỉ
đơn giản là như vậy.
Sức
mạnh của việc chăm sóc động vật và đóng một vai trò nào đó đối với sức khỏe của
động vật có thể rất có ý nghĩa đối với trẻ nhỏ. Đặc biệt là trong những năm đầu
đời, trẻ đang bận rộn cố gắng tìm hiểu xem chúng có khả năng và năng lực như
thế nào. Cho trẻ em cơ hội tham gia vào các hoạt động chăm sóc - hoạt động có ý
nghĩa đối với một sinh vật dễ bị tổn thương - có thể xây dựng sự tự tin to lớn
ở trẻ.
Tự Do Ngôn Luận
Nói
chuyện với động vật mang lại cho trẻ em sự tự do mà không phải lúc nào trẻ em
cũng cảm nhận được khi nói chuyện với người lớn. Những người lớn quan tâm đến
việc dạy và giúp trẻ phát triển các kỹ năng ngôn ngữ của chúng dường như tập
trung hơn vào cơ chế ở những gì trẻ đang nói hơn là thông điệp của trẻ. Hoặc
một số người lớn có thiện ý cố gắng giúp trẻ “nói” thông qua các vấn đề của
chúng hoặc đề nghị giúp trẻ xử lý cảm xúc của mình. Đối với những đứa trẻ đang
cố gắng điều chỉnh để phù hợp với thế giới giao tiếp vốn đã phức tạp của người
lớn, những áp lực cộng thêm này có thể khiến chúng không được nói một cách
thoải mái và tự do.
Ngược
lại, động vật lắng nghe mà không thắc mắc, không đòi hỏi. Động vật nghe những
gì một đứa trẻ nói và không ép trẻ phải nói thêm bất cứ điều gì. Chúng chỉ lắng
nghe. Điều này có thể tạo ra sự thoải mái với một đứa trẻ và chúng biết rằng
chúng có thể nói với thú cưng của mình bất cứ điều gì và đó sẽ là một bí mật an
toàn. Cho dù cảm xúc của trẻ có vẻ ngớ ngẩn hoặc tầm thường đến đâu, một con
vật cưng dễ tiếp thu sẽ không bao giờ cười, không có thái độ bỏ qua hoặc phàn
nàn về việc trẻ có những cảm xúc đó.
Khả Năng Thú Vị
Trẻ
em cũng thấy những phẩm chất “kỳ diệu” của động vật trong các câu chuyện và
phương tiện truyền thông.
Động
vật thường có sức mạnh đặc biệt. Chúng có thể bay, nhìn trong bóng tối, di
chuyển với tốc độ cực nhanh, sống dưới nước, xua đuổi quái vật - những điều mà
trẻ em ước mình có thể làm được. Trong cuộc sống thực, động vật cũng có sức
mạnh đặc biệt: định vị bằng tiếng vang, khứu giác và thính giác nhạy bén, khả
năng leo lên ngọn cây, bay, ngủ đông, đào hang dưới đất, nhảy cao, thở dưới
nước, đi trên tường, treo ngược, và nhiều hơn nữa! Những khả năng thú vị này
làm cho động vật có sức hút mãnh liệt với trẻ em. Đồng thời với những khả năng
này, chúng có thể trở thành những người giáo viên tuyệt vời của trẻ.
Tình
yêu của trẻ em đối với động vật và đối với những khả năng của chúng có thể được
thể hiện thông qua trò chơi giả vờ. Điểm đặc biệt trong tâm lý trẻ em khi chơi
với động vật là chúng có thể chơi với tư cách động vật - yếu tố giúp trẻ không
bị giới hạn trong vai trò là con người! Chúng tưởng tượng rằng chúng có thể leo
lên những cành cây cao hay có thể bay trên mây, bơi trong những đại dương sâu
nhất, hoặc gây ra nỗi sợ hãi cho những sinh vật yếu hơn, nhỏ hơn. Chơi với
những tưởng tượng này không chỉ vui mà còn có thể giúp trẻ cảm thấy mạnh mẽ
hơn. Nó cũng giúp trẻ em xây dựng sự đồng cảm và lòng trắc ẩn đối với động vật
và những người khác, đồng thời làm sâu sắc tình cảm tích cực của trẻ.
Xử Lý Cảm Xúc
Đối
với nhiều trẻ em, động vật, đặc biệt là vật nuôi trong nhà, đại diện cho sự an
toàn và bảo mật. Chúng quen thuộc, an toàn để nói chuyện, và là nguồn an ủi và
yêu thương. Chúng thường là nguồn an ủi mà trẻ em sẽ tìm kiếm để xử lý cảm xúc
của chúng.
Khi
những đứa trẻ phản ứng sợ hãi trước một cơn giông lớn, chúng ta thường an ủi
rằng con cún trong nhà cũng sợ hãi. Đó là lúc khi chú cún cũng sẽ đi lại quanh
phòng ngủ và rên rỉ, lũ trẻ sẽ nói với cún con bằng giọng điệu nhẹ nhàng và âu
yếm. Những đứa trẻ thậm chí sẽ chia sẻ món đồ mà chúng cảm thấy thoải mái khi
mang theo cho cún con với cảm giác như cũng đang giúp thú cưng của mình tìm
thấy những nguồn lực bên trong cần thiết để có sự thoải mái. Lần tiếp theo khi
có giông bão, sự quan tâm của lũ trẻ dành cho chú cún đã làm lu mờ nỗi sợ hãi
của chúng về sấm sét. Chúng bắt đầu cố gắng giữ cho cún con thoải mái và dường
như quên đi nỗi sợ hãi trong quá khứ của chúng.
Ví
dụ trên là một cách mà trẻ xử lý cảm xúc khi tiếp xúc với động vật. Mặc dù
chính bản thân trẻ có thể không giải thích được điều đó, nhưng rõ ràng là động
vật có thể mang lại trải nghiệm mới lạ, đa giác quan, kích thích và tác động
mạnh mẽ.
Ở
mức độ tinh tế hơn, bằng cách hoạt động như một bảng âm thanh, động vật giúp
trẻ em khám phá cảm xúc, định hướng hoàn cảnh cuộc sống của chính mình và giải
quyết các cuộc đấu tranh nội tâm. Và động vật đôi khi an ủi tâm lý trẻ em theo
cách mà không ai khác có thể làm được.
Nguồn: Community Play Things - Animals and Children: Valuable
Connections
-----------------------------
Viện Tâm lý Việt - Pháp
Trụ sở Hà Nội: Số 54 Trần Quốc Vượng, P. Dịch Vọng
Hậu, Q. Cầu Giấy, TP. Hà Nội
Trụ sở TP.HCM: Landmark 81, Vinhomes Central Park, 720A Điện
Biên Phủ, P.22, Q. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét