BÀ TÚNG

Ngày xưa thuở muôn năm về trước
Nhân loại còn chất phác, thô sơ,
Lòng người chân thực, ngây thơ
Ma chưa dắt lối, quỷ chưa đưa đường,



Các Thần, Phật thường thường quanh quất
Ở dương gian, dìu dắt con người
Đi theo đường thẳng trên đời
Thiện thời chọn lấy, ác thời tránh xa
Truyện thuở ấy có bà lão goá
Nhà rất nghèo, hiếm của hiếm con
Gia tài, tất cả giang sơn:
Một lều với một khu vườn nhỏ xinh.
Lều lụp xụp, mái tranh vách đất
Mặt trời soi, mưa hắt gió lùa.
Khu vườn rậu đó, rào thưa
Bà già trồng trọt rau dưa lần hồi
Trải qua nửa đời người tháo vát
Bà vẫn nghèo, nghèo xác, nghèo xơ
Người quen kẻ thuộc gần xa
Gọi là bà Túng dần dà thành tên
Bà ăn ở rất hiền, rất hậu
Tính dịu dàng yêu dấu trẻ thơ
Trẻ thường lũ bảy lũ ba
Rủ nhau kéo đến vườn bà đùa chơi
Bà goá bụa hiếm hoi buồn tẻ
Âu yếm trông đàn trẻ nô cười
Trong lòng lây chút vui tươi
Cũng an ủi dạ: con người, cháu ta
Đàn trẻ bé rất là tinh nghịch
Nô đùa như phá phách vườn cây
Nhưng bà chẳng nỡ la rầy
Làm cho bạn nhỏ thơ ngây phải dè
Vườn bà có cây lê quý lạ
Mỗi mùa xuân hoa nở trắng tinh
Mùa thu quả trĩu trên cành
Vị lê bạch tuyết, ngon lành, ngọt thơm
Thường bọn trẻ vào vườn nghịch ngợm
Vắng mặt bà hái trộm trái lê
Khiến bà buồn tiếc, ủ ê
Nhưng thôi cũng chẳng trách gì trẻ con
Rồi một buổi lê còn một quả
Bà để dành chín đã tới nơi
Định rằng riêng để mình xơi
Bỗng, chiều hôm, có một người khách qua.
Một ông cụ già nua tuổi tác
Râu rườm rà, tóc bạc phất phơ
Nói rằng: Nhỡ bước sa cơ
Xin ăn một bữa, ngủ nhờ một đêm.
Bà Túng cứ tự nhiên thưa thật:
"Đây lều tranh vách đất trống tuềnh,
Một giường chõng, một chiếu manh,
Cũng xin nhường khách ngả mình qua đêm.
Còm cơm bữa, ôi phiền, vừa hết,
Biết lấy gì mà thết khách đây?"
Lê còn một quả trên cây
Bà liền ra trẩy, nâng tay kính mời
Dâng lữ khách tạm xơi lót bụng
Dầu không no thôi cũng mát lòng
Lê ngon, khi đã ăn xong
Cảm ơn, khách mới ung dung ngỏ lời:
"Ta là Phật Như Lai giáng thế
Nghe nhà ngươi tử tế khoan hồng
Qua đây cốt để thử lòng
Tiếng đồn phúc đức khắp vùng không sai
Vậy, ta hỏi nhà ngươi ao ước
Muốn điều chi sẽ được vừa lòng".
Tạ ơn Phật tổ chí công
Bà già ngẫm chẳng biết mong ước gì.
Sực nghĩ đến cây lê, của quý
Thường bị đàn trẻ bé hay leo
Bà xin Đức Phật một điều:
"Từ rày bắt được ai trèo cây lê
Không cho xuống, chẳng hề được xuống
Bị treo leo ngất ngưỡng trên cành
Đợi khi bà nhủ thương tình
Bà cho phép được yên lành xuống thôi".
Thấy điều ước buồn cười ngộ nghĩnh
Đã hứa lời, nhất định Phật cho
Bà nhờ có phép hay ho
Khiến đàn trẻ đỡ lò dò leo cây
Gốc lê đó càng ngày tươi tốt
Quả càng ngày càng ngọt càng ngon
Bà già cũng hả tâm hồn
Sướng tuy sướng vậy, luôn luôn vẫn nghèo
Rồi có một buổi chiều ảm đạm
Thần Chết đâu khệnh khạng tới thăm
Nói rằng: "Tuổi mụ vừa trăm
Nay ta lại đón về Âm, xong đời!".
Thấy Thần Chết, rụng rời hoảng sợ
Bà vội xua, bà chả từ trần!
Đông qua trời lại sang xuân
Hoa lê còn nở trắng ngần, tốt tươi.
Bà ham sống, yêu đời vui vẻ
Xuống âm ti buồn tẻ sao đành
Thần rằng: "Số mệnh tử sinh
Do thiên định tự thiên đình, tránh sao!
Dẫu vua chúa ngôi cao quyền lớn
Cũng còn không thể trốn nữa là...
Mụ nay trăm tuổi đã già
Về cùng tiên tổ còn ca thán gì?".
Bà Túng biết nằn nì vô hiệu
Âu đành tâm phải chịu vâng lời
Trước khi nhắm mắt, tắt hơi
Xin ăn một chút cho đời hả hê
Còn vài quả tuyết lê ngon ngọt
Vừa chín cây, chót vót trên cành
Nhờ ông Thần Chết thương tình
Trèo lên hái hộ cho mình được xơi
Rồi chết cũng thoả đời khoái lạc
Chẳng thèm thuồng ao ước nữa chi
Vô tình Thần Chết cũng nghe
Trèo cây ngắt giúp trái lê trên cành.
Bà Túng mới thi hành phép lạ
Trỏ lên cây, thong thả buông lời:
"Úm la! Thần Chết kia ơi,
Ở trên cây đó, chớ rời xuống đây!
Ông Thần Chết loay hoay luống cuống
Muốn xuống cây, chẳng xuống được nào.
Nằn nì, dẫu nói làm sao
Bà già chẳng để lọt vào trong tai
Rồi ngày tháng như thoi qua lại
Chẳng hồn nào về dưới âm cung
Diêm Vương thấy sự lạ lùng:
Chẳng ai chết chóc ở vùng dương gian
Loài người cứ cơ man sinh đẻ
Ai ai đều mạnh khoẻ sống lâu
Chợ, quê đi khắp đâu đâu
Cụ già  bạc tóc,  bạc râu đầy đường
Chốn làng mạc, phố phường chật chội
Người đua nhau lên núi sinh nhai
Toàn cầu nhân mãn nguy tai
Vì Thần Chết bị hãm hoài trên cây.
Rồi sau, trải năm này năm nọ
Thần lạy van, nói khó hết lời:
"Tha cho thần được thảnh thơi
Làm tròn phận sự đối người trần gian
Xin làm giấy cam đoan: Bà Túng
Sẽ bình an mà sống đời đời!".

Nể nang, bà cũng thuận lời
Cho nên từ đó, con người thế gian
Lại phải chết, điêu tàn như trước
Bà Túng ta vẫn được sống dai
Vất vơ trong cõi trần ai
Di truyền bệnh "kiết" cho người xác xơ...

Nhà thơ Tú Mỡ
(Rút từ tập Ông và cháu, Nxb Kim Đồng, 1997).