ĐÊM HÈ

Bọ ve kiên nhẫn nằm yên chờ đợi. Nó nghe ngóng, đầu óc căng ra. Một bác giun bò đụng chân nó mát lạnh hay tiếng một chú dế tích tích cũng khiến nó giật mình, sẵn sàng tụt nhanh xuống lỗ sâu. Chỉ đến khi biết chắc là đêm đã xuống, không còn lo gà vịt chim muông rình bắt nữa, nó đột ngột đội lớp đất mỏng vọt ra khỏi ổ.

Quen sống trong bóng tối, bọ ve định hướng rất giỏi. Nó chọn một con đường ngắn nhất để đi đến gốc cây. Nó lồm cồm bò, thật nhanh, thật nhanh. Thoắt cái nó đứng lại, nghe ngóng rồi thoắt cái lại bò tiếp. Nó đánh hơi đề phòng những con cóc già và những con chuột già đi ăn đêm. Nó lồm cồm bò, như một hòn đất nhỏ động đậy...

Đã đến gốc cây rồi! Bọ ve trèo lên thân cây cách mặt đất một quãng, dừng lại nghỉ. Bấy giờ nó mới thấy hết cái mát mẻ trong trẻo của đêm hè.

Đêm xanh vời trăng sao. Hoa bàng rụng lấm tấm như những hạt mưa bàng bạc. Từ tít trên cao kia, mùi hoa lí tỏa xuống thơm ngát và tiếng những bạn ve ánh ỏi. Bọ ve rạo rực cả người. Không lúc nào nó thèm bay bổng, thèm ca hát bằng lúc này!

Nó vươn mình, trèo dấn lên quãng nữa, cẩn thận chọn một thế đứng. Đấy là một góc tối nhất, vỏ cây có bám dây tầm gửi. Nó cắm thật chắc hai cái móc ở đầu đôi còng vào vỏ cây - đến mức nếu có gió to cũng không sao thổi rơi nó được rồi nằm im thở thở... Nó nằm như thế rất lâu. Trong người nó có sự chuyển động dữ dội. Nó mê đi...

Bỗng nhiên bọ ve khẽ co mình. Lưng nó bị nứt ra một quãng như bị chích. Rồi lặng lẽ, từ từ, khó nhọc mà thanh thản, hệt như mảnh trăng nhỏ xanh non mọc trong đêm, cái đầu chú ve ló ra, chui đầu khỏi xác bọ ve. Chú ve run rẩy rùng mình từng đợt, rút hai chân rồi bốn chân... ra khỏi xác. Người chú mềm oặt, xanh nõn treo lơ lửng, đầu chú thõng xuống, chỉ còn phần cuối mình chú và đôi cánh ướt nhũn dính vào cái xác bọ ve.

Chao ôi, thật là hồi hộp!

Hoặc là chú kiệt sức không sao thoát khỏi cái vỏ cứ cố níu chú lại. Chú sẽ chết khô ở trên cây. Hoặc là chú sẽ rơi thót xuống đất trong khi người chú còn bấy bớt!...

Chú nằm buông thõng, lặng như chết. Gió rì rào rồi chợt lặng đi, như nín thở. Hoa lí vẫn thơm ngát và trăng sao vẫn xanh vời. Nhanh lên chú ve ơi, con tắc kè kêu đấy; nếu không lột kịp mà trời sáng thì thật nguy cho chú!

Đột ngột và mau lẹ, chú ve ráng hết sức cong người chồm lên cái xác của chính mình, bám chặt lấy vỏ cây, rút nốt đôi cánh mềm ra khỏi xác ve.

Chú trườn qua cái xác, bước thêm vài bước rụt rè, rồi đứng đó, bỡ ngỡ và khiêm tốn. Hoa dạ hương gửi mùi thơm đến mừng chú. Gió mát đêm hè mơn man chú, mau chóng làm người chú cứng cáp và đôi cánh chú duỗi căng, trong như ánh sáng

VŨ TÚ NAM 

* LỜI BÌNH CỦA NHÀ VĂN PHẠM HỔ:

Đọc xong đoạn văn này, chúng ta cảm thấy rất rõ cái điều tác giả không nói lộ ra: lòng trân trọng, yêu quý sự ra đời của một sinh vật bé nhỏ: con ve. Bao nhiêu khó khăn trong sự ra đời ấy, khó khăn từ bên ngoài: cóc, chuột (những con vật có thể chén ngay bọ ve); khó khăn tự chính mình (phải thoát ra khỏi cái vỏ bọ cứ chực níu giữ mình lại).

Nếu có để lộ ra một chút nào đó thì đấy chính là lời động viên thúc giục, không còn biết là của tác giả hay của chính người đọc nữa: "Nhanh lên chú ve ơi, con tắc kè kêu đấy; nếu không lột kịp mà trời sáng thì thật nguy cho chú !"

Vũ Tú Nam có những quan sát thật công phu, tỉ mỉ giúp anh có được nhiều chi tiết tạo nên được không khí lúc thì thanh vắng, bình yên, lúc thì gay cấn, hồi hộp...

Nguồn: Văn miêu tả và kể chuyện, 1998.