TRẦN ĐĂNG KHOA NÓI VỀ BÀI THƠ "ĐÁNH THỨC TRẦU"

Trẩu trẩu trầu trầu

Mày làm chúa tao

Tao làm chúa mày

Tao không hái ngày
Thì tao hái đêm(Câu hát của bà em)

Đã ngủ rồi hả trầu

Tao đã đi ngủ đâu

Mà trầu mày đã ngủ

Bà tao vừa đến đó

Muốn xin mấy lá trầu

Tao không phải ai đâu

Đánh thức mày để hái!

Trầu ơi, hãy tỉnh lại

Mở mắt xanh ra nào

Lá nào muốn cho tao

Thì mày chìa ra nhé

Tay tao hái rất nhẹ

Không làm mày đau đâu...

Đã dậy chưa hả trầu?

Tao hái vài lá nhé

Cho bà và cho mẹ

Đừng lụi đi trầu ơi!

Bài thơ “Đánh thức trầu’’ tôi đã được đọc rất lâu rồi. Dạo đó, tôi học lớp ba. Một tối, bà ngoại tôi đến chơi, muốn có mếng trầu ăn. Mẹ tôi bảo tôi mang đèn ra vườn hái trầu, nhớ vặn to đèn, để cây trầu nhận ra chủ, không phải là kẻ trộm. Trước khi hái phải nói: “Trẩu trẩu trầu trầu/Mày làm chúa tao/Dậy cho tao hái”. Mẹ tôi bảo ngày xưa, mẹ tôi hái trầu đêm, bà tôi cũng dặn thế. Không nói như vậy, giàn trầu sẽ lụi. 

Tôi chẳng biết đấy có phải là câu ca dao hay không, hay chỉ là câu vè mà mẹ nghĩ ra để dạy tôi. Khi bà ngoại mất, mẹ tôi xé chiếc khăn tang ra thành hàng trăm mảnh nhỏ: “Con hãy ra đeo tang cho cây cối đi, không cây nó héo lụi mất. Bà mất rồi. Con thấy cây cối có buồn không ?”. Thế là tôi lại ra vườn, lụi cụi đeo tang cho từng cây trầu, cây cau, cây na... Cả khu vườn nhà tôi trắng xoá màu tang. Trong con mắt tôi thời ấy, cây cối, trâu bò, gà lợn, chó mèo… Cũng có niềm vui, nỗi buồn như những con người . Tình cảm ấy, tôi tiếp nhận được từ mẹ, tiếp nhận rất tự nhiên và nói ra trong những suy nghĩ của mình. Lúc ấy, tôi hoàn toàn không biết đó là thủ pháp nhân hoá trong nghệ thuật. Mẹ tôi không có ý định dạy tôi làm nghệ thuật. Vì bà chưa từng được cắp sách tới trường lớp ngày nào. Mãi đến sau này, tôi mới hiểu mẹ tôi. Đó là khi anh tôi lập gia đình và có con. Mẹ tôi dặn: “Chúng mày phải dạy trẻ con yêu thiên nhiên, yêu cây cối và các con vật trong nhà. Một đứa trẻ bẻ ngọn cây non mới trồng, bắn chết con chim đang bay, hay phang gẫy chân con gà, con chó thì rồi sau này lớn lên, chúng nó cũng sẽ làm điều ác đối với con người...”.  Hoá ra đó là một bài học rất sâu sắc mà mẹ tôi đã dạy cho tôi từ thủa còn ấu thơ. Tôi yêu bài thơ đánh thức trầu cũng từ bài học ấy...”.

P/s: Nhan đề do chúng tôi đặt